Kritička teorija Aksela Honeta
Marjan Ivković

Kritička teorija Aksela Honeta: ka prevazilaženju metafizike

Monografija Marjana Ivkovića Kritička teorija Axela Honnetha: ka prevazilaženju metafizike predstavlja obuhvatnu rekonstrukciju teorijske perspektive jednog od vodećih autora tzv. „treće generacije“ kritičke teorije društva – nemačkog filozofa i sociologa Axela Honnetha – koja poseduje specifičan sistematski cilj: da se ispita plodnost Honetove perspektive kao osnove za formulisanje postmetafizičke kritike dominacije. Osim što predstavlja jedno od i dalje retkih sistematičnih dela o teorijskoj perspektivi Axela Honnetah, studija Marjana Ivkovića daje doprinos savremenim debatama o adekvatnim epistemološkim osnovama društvene teorije, kao i o odnosu teorijskog objašnjenja društvene stvarnosti i normativno-teorijskih iskaza, tj. društvene kritike. Počev sa poznatim „jezičkim zaokretom“ Jirgena Habermasa, kritička teorija društva se, po Ivkoviću, suočava sa jednim suštinskim izazovom, izazovom artikulisanja teorijske kritike društvene dominacije koja bi istovremeno bila supstantivna, tj. ponudila uzročna objašnjenja formi dominacije utemeljena u društvenoj teoriji, i „postmetafizička“, što podrazumeva da se društvena kritika ne temelji na esencijalističkim iskazima o društvenoj stvarnosti (o njenoj strukturi, osnovnim elementima, telosu kroz istoriju, itd) koji pretenduju na transkontekstualno važenje. Centralni Ivkovićev argument u ovoj studiji je teza o većem potencijalu ranih Honnethovih radova (prevashodno Kritike moći [Kritik der Macht]) da odgovore na izazov razrešenja pomenute protivrečnosti artikulisanjem jedne empirijski senzitivne kauzalne kritike društvene dominacije koja ostaje na nivou post-metafizičke plauzibilnosti Habermasovog stanovišta.