Film esej
Ivana Keser Battista

Filmski esej u posljednjih dvadesetak godina predstavlja sve intrigantniji predmet filmske rasprave, kako za publiku tako i za filmologe koji ga pokušavaju kategorizirati. Filmski se esej najčešće smatra vrstom nefikcionalnog filma a prema karakteristikama najbližim se smatra dokumentarnom filmu, iako se od tipičnog dokumentarnog filma razlikuje time što se ne predstavlja svjedokom stvarnih događaja nego ih neizravno reflektira ili se referira na njih. Prisutnost je autora u njemu od ključnog značaja, što se odlikuje autorovom gestom, odnosno naglašenim, subjektivnim stavom prema temi kojom se bavi. Istraživanje značajki filmskog eseja bavi se pojašnjenjem odnosa filmskog eseja prema postojećim filmskim rodovima; dokumentarnom, igranom i eksperimentalnom filmu, te njegovom autonomnom pozicijom. Filmski se esej zbog svoje hibridnosti predstavlja kao antižanr. Elementi se esejizma, naime, mogu pronaći u sva tri filmska roda, a esejističnost se u filmu, štoviše, može smatrati jedinstvenom, nultom točkom filmskog stvaranja. Filmski je esej strukturiran pomoću fragmenata i svaki njegov odsječak, u pravilu može funkcionirati samostalno. Konstitutivno neformalan karakter filmskog eseja očituje se kroz prisutnost filmsko-esejističkih elemenata (dijalogizam, diskurzivnost, fragmentarnost, nelinearnost, refleksivnost, rizomatičnost, ruminaciju…) koji ovaj film čine raspravljačkim.