Opijum na Balkanu
Vladan Jovanović

Opijum na Balkanu : proizvodnja i promet opojnih droga 1918.-1941.

Knjiga obrađuje jednu nedovoljno poznatu i istraženu temu ekonomske i socio-kulturološke povijesti jugoslavenske države između dva svjetska rata.

Prvi dio posvećen je povijesnom pregledu opijumskog pitanja i genezi njegove stigmatizacije diljem svijeta. Rekonstrukcija složenih kontrolnih mehanizama koji su se neprekidno transformirali uslijed sve slabijih učinaka politike kriminalizacije opojnih droga iziskivala je opširniji prikaz okolnosti u kojima su se donosile restriktivne međunarodne konvencije. Također, iscrpna rekonstrukcija svjetskih krijumčarskih organizacija u funkciji je lakšeg razumijevanja tokova opijumskog prometa o kojima govore treći i četvrti dio knjige. U drugom dijelu prikazane su razvojne faze proizvodnje makedonskog opijuma – važne sirovine u farmaceutskoj industriji, njegova otkupa, unutarnjeg prometa te evolucije njegove tvorničke prerade u samoj Jugoslaviji.

Drugi je dio knjige posvećen jugoslavenskim prilikama, prvenstveno uvođenju državnoga otkupnog i izvoznog monopola koji će uvelike preformatirati čitavo opijumsko pitanje čineći ga sastavnim dijelom državne ekonomske politike. Poseban naglasak stavljen je na nespretne začetke prerade opijuma u Jugoslaviji i njegove međunarodne implikacije. Treći dio obrađuje kaotično stanje izvoza sirovog opijuma i pokušaje njegove standardizacije. U svjetlu bilateralnih odnosa Turske i Kraljevine Jugoslavije predstavljen je njihov zajednički izvoznički pothvat čije su kontroverzije presudno utjecale na tokove i efekte opijumske izvozne politike i poslovanje na američkom tržištu. Posljednjim dijelom knjige dominira raspoloživa građa o krijumčarenju opijuma i opijata na Balkanu, smještena u kontekst transnacionalnog kriminala čiji su se obrisi naslućivali još od kraja 1920-ih.